نگاه متفاوت به مسئله حاشیه‌نشینی در مستند «قصه ۲ زن»
مستند «قصه ۲ زن» یک قسمت از مجموعه مستند «در کنار متن» است که با موضوع حاشیه‌نشینی ساخته شده است. مستند «قصه ۲ زن» ماجرای زندگی ۲ خانم را روایت می‌کند که با تاسیس یک مدرسه خیریه، کودکان کار حاشیه‌نشین شهر قم را با سواد کردند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، برنامه «به اضافه مستند» با رونمایی و اکران مستند «قصه 2 زن» به روی آنتن شبکه مستند رفت. پس از پخش این مستند، نشست کارشناسی با حضور مرضیه افضلی، مدیر کارآمدی و سازندگی سازمان بسیج جامعه زنان کشور و مریم‌السادات مومن‌زاده، کارگردان این مستند برگزار شد.
در ابتدای این نشست کارشناسی، مرضیه افضلی صحبت کرد در مورد مستند «قصه 2 زن» گفت: این فیلم، بر روی موضوع بسیار خوبی دست گذاشته است و آن هم معضلات ناشی از حاشیه‌نشینی است. فارغ از این که چرا حاشیه‌نشینی به وجود آمده است، باید بگویم که این مساله تبدیل به یکی از بزرگ‌ترین معضلات شده است چرا که می‌تواند منشا آسیب‌های اجتماعی دیگری در جامعه باشد. این مستند در بخش دوم، به نقش زنان پرداخته و کارگردان این اثر به سراغ زنان فعال اجتماعی رفته است. باید توجه داشت که زنان پتانسیل بسیار بزرگی در فعالیت‌های اجتماعی دارند که بسیار اثرگذار است. بسیاری از کسانی که دچار یک آسیب اجتماعی شده‌اند، با بحرانی عاطفی درگیر هستند و پاسخگویی به این نیاز عاطفی از سوی زنان، بسیار بهتر صورت می‌گیرد. در این فیلم دیدید که دو بانو چگونه درگیر با یک معضل اجتماعی شده و با تمام وجود خود تلاش می‌کنند تا آن را حل کنند.
مریم‌السادات مومن‌زاده در مورد مجموعه مستند «در کنار متن» توضیحاتی داد و گفت: مستند «در کنار متن» یک مجموعه 13 قسمتی است که در شبکه مستند تولید می‌شود. این مجموعه راجع به حاشیه‌نشینی است و در 13 استان کشور تصویربرداری شده است. یکی از قسمت‌های این مجموعه با مناسبتی که داشتیم، بسیار مناسب بود و به همین دلیل آن را انتخاب کردیم. محور اصلی در این مجموعه مستند، کسانی هستند که پول و قدرت زیادی ندارند اما به واسطه انگیزه بسیار بالایی که دارند، وارد عرصه شده و به رفع مشکلات مردم حاشیه‌نشین می‌پردازند. بنابراین در هر قسمت از این مجموعه افرادی را می‌بینیم که بنا به توانایی‌های خود در حاشیه شهرها خدمت‌رسانی می‌کنند.
افضلی در مورد نقش زنان در فعالیت‌های اجتماعی گفت: برخلاف تصورات، خانم‌ها از آقایان در زمینه فعالیت‌های اجتماعی جلوتر هستند. این موضوع در تمام دنیا وجود دارد. دلیل این موضوع به حس مسئولیت‌پذیری بانوان برمی‌گردد. خانم‌ها به دلیل درگیری عاطفی که با مسائل مختلف پیدا می‌کنند، حس مسئولیت بیش‌تری دارند. برای مثال، وقتی یک بچه سر چهارراه گل می‌فروشد، ممکن است که به او پولی بدهم و بی‌تفاوت رد شوم و یا این که به دنبال عواملی بروم که باعث شده است این بچه به کار اجباری روی بیاورد. در حقیقت، نگاه مادرانه‌ای که خانم‌ها دارند، کمک زیادی به فعالیت‌های اجتماعی و داوطلبانه آنان کرده است.
کارگردان مستند «قصه 2 زن» به پژوهش‌های خود برای ساخت این مستند اشاره کرد و گفت: وقتی که این کار را آغاز کردیم، اطلاعات بسیار کمی در حوزه حاشیه‌نشینی وجود داشت. چیزی که در پژوهش‌های این مستند دیده می‌شود این است که آمارهای تئوری بسیار متفاوت با آن چیزی است که در کف جامعه رخ می‌دهد. یکی از مهم ترین عللی که برای حاشیه‌نشینی وجود دارد، موضوع خشکسالی است. کشاورزی با آب زنده است و زمانی که آب کافی وجود نداشته باشد، آن کشاورز مجبور می‌شود که به شهر بیاید. در کنار این موارد، بیکاری را نیز نباید فراموش کرد. عده زیادی از افراد برای پیدا کردن کار به شهرهای بزرگتر می‌روند. از آن جا که آن شهر قابلیت پذیرش آنان را ندارد، کم‌کم به حاشیه شهر رانده شده و اتفاقات ناگواری در آن‌جا رقم زده می‌شود. برای مثال، در یکی از شهرها، منطقه‌ای حاشیه ای وجود دارد که محل استقرار خلافکاران است و هیچ کسی جرات ورود به آن منطقه را ندارد.
مدیر کارآمدی و سازندگی سازمان بسیج جامعه زنان کشور در مورد فعالیت گروه‌های جهادی در مناطق محروم گفت: از زمانی که گروه‌های جهادی فعالیت خود را آغاز کردند، بیش از دو دهه می‌گذرد. در ابتدا فضا این‌گونه بود که همه می‌خواستند منطقه‌ای را آباد کنند اما آرام آرام متوجه شدیم که اگر ماهی را به صورت رایگان در اختیار افراد قرار بدهید، باعث تنبلی آنان می‌شود. بنابراین بهتر است که به جای ماهی‌دادن به آنان، ماهیگیری را یادشان بدهید. اکنون رویکرد گروه‌های جهادی عوض شده است و معتقد هستند که باید افراد مناطق محروم را توانمند کنیم. بر همین اساس، در بسیاری از مناطق محروم از ظرفیت‌های خود ساکنین استفاده کردیم. برای مثال، اگر قرار است که منزلی در یک منطقه محروم ساخته شود، از مردم می‌خواهیم که مشارکت کنند. به نظرم، نگاه‌های کوتاه‌مدت احساسی باید اصلاح گردد و به سمت توانمند کردن مردم مناطق محروم برویم.
مومن‌زاده در پاسخ به سوال مجری برنامه مبنی بر چگونگی برقراری ارتباط با مردم مناطق حاشیه شهر گفت: منطقه‌ای در تهران به نام اسلام‌آباد جنوبی وجود دارد که وقتی وارد آن می‌شوید، اصلا باور نمی‌کنید. شما یک دوربین بردارید و برای تصویربرداری وارد این منطقه شوید تا ببینید که اهالی منطقه چه کاری با شما انجام می‌دهند. من مجوز نیروی انتظامی داشتم و با هیج کسی کاری نداشتم و تنها از آسفالت‌های تکه‌تکه خیابان، زباله‌های ریخته شده در خیابان و ... فیلم برداری می‌کردم. به ناگاه دیدم که حجم زیادی از مردم بر سر من ریختند و اجازه ندادند که تصویربرداری کنم. به نان توضیح دادم که مجوز از نیروی انتظامی دارم و از تلویزیون کشور خودمان هستم اما هیچ کس قبول نمی‌کرد. به نظر شما این مساله چه دلیلی دارد؟ اولین نگاه این است که بگویید آنان دوست ندارند چهره‌هایشان پخش شود اما اصلا این دلیل قانع‌کننده نیست چرا که من در پروژه خود از صورت هیچ کس تصویر نگرفتم. به 110 زنگ زدیم اما هیچ کس نیامد. بعد از چند ساعت، 110 وارد ماجرا شد و پاسخ عجیبی به من داد. به من گفت که آنان می‌ترسند که مبادا این تصاویر پخش شده و بیایند آنان را جمع کنند. خب سوال من این است که آیا راه‌حلی وجود ندارد؟
انتهای پیام/
